یادداشت اختصاصی/ در حوزه نهاده های دامی چند صباحی است به بهانه‌ی مبارزه با فساد اقدام به سنگ‌اندازی در مسیر تخصیص ارز به واردکنندگان شده است.این اقدام گرچه در ظاهر با توجیه مقابله با فساد انجام میشود اما با اتخاذ این شیوه‌های عجیب و ضعف مدیریتی، هزینه‌ی ناتوانی مدیران در تشخیص و شناسایی وارد کنندگان واقعی از افراد فرصت طلب و سودجو، بر مردم تحمیل شده و باعث اخلال در بازار کشور میشود.
دکتر رضا ابوالحسنی، حقوق دان و استاد دانشگاه
اگر به دنبال آن هستید که مطلقا اشتباه و غلط نداشته باشید، تنها کاری که لازم است بکنید این است که هیچ کاری نکنید؛ چرا که این تنها مشق نانوشته است که غلط ندارد!
یکی از آسیب‌های جدی در سیاست‌گذاری عمومی و مدیریت اجرایی این است که به جای اصلاح ریشه‌ای بسترهای فساد، کل صورت‌مسئله حذف میشود. یعنی مدیران برای نشان دادن عزم مبارزه با فساد، به‌جای شفاف‌سازی و نظارت دقیق، به نحوی اقدام کنند که روند اداری آن متوقف شده و یا در حد توقف کند شود.
نمونه روشن این رفتار را می‌توان در ماجرای تخصیص ارز دولتی مشاهده کرد. سال‌ها این سیاست با هدف حمایت از کالاهای اساسی و دارو اجرا می‌شد، اما در حوزه نهاده های دامی چند صباحی ست به بهانه‌ی مبارزه با فساد اقدام به سنگ‌اندازی در مسیر تخصیص ارز به واردکنندگان شده است.
وقتی فساد پنهان می شود
این اقدام گرچه در ظاهر با توجیه مقابله با فساد انجام میشود ، اما در واقع پیامدهای زیر را به همراه دارد:
۱:فساد پنهان میشود، نه اینکه از بین برود.
۲:اعتماد عمومی مردم و نیز جامعه تجار به دولت تضعیف میشود؛ چراکه جامعه می‌بیند که به‌جای اصلاح ساختاری، ساده‌ترین راه انتخاب شده است.
۳:هزینه فساد به دوش مردم می‌افتد.
۴:سیاست‌گذاری واکنشی جایگزین برنامه‌ریزی علمی میشود.
جابه جایی فساد، انکار نهادی، مدیریت نمادین
در مجموع همه مردم خواستار مقابله فساد و رانت در این حوزه هستند اما با اتخاذ این شیوه‌های عجیب و ضعف مدیریتی، هزینه‌ی ناتوانی مدیران در تشخیص و شناسایی وارد کنندگان واقعی از افراد فرصت طلب و سودجو، بر مردم تحمیل شده و باعث اخلال در بازار کشور میشود.
چند مفهوم کلیدی در ادبیات جرم شناسی
انکار نهادی: مدیران به‌جای پذیرش و درمان فساد، آن را از گزارش‌ها حذف می‌کنند.
مدیریت نمادین: اقدامی نمایشی برای القای مبارزه با فساد.
جابجایی فساد: تغییر شکل و محل وقوع فساد بدون کاهش واقعی آن.
ریشه زایی فساد با پاک کردن صورت مسئله
تجربه نشان داده است که مبارزه واقعی با فساد نیازمند شفافیت، نظارت مستمر، و مجازات متخلفان است، نه حذف صورت‌مسئله. پاک کردن صورت‌مسئله شاید در کوتاه‌مدت ظاهری زیبا ایجاد کند، اما در بلندمدت فساد را ریشه‌دارتر می‌سازد و هزینه‌های آن را به جامعه تحمیل می‌کند.
در نهایت باید به برخی مدیران یادآوری کرد که افکار عمومی بسیار تیزبین و هشیار بوده و به راحتی مبارزه واقعی با فساد را از اقدامات نمایشی تشخیص میدهند،