دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور ایران گفت: برای حل مشکل تامین ارز برای واردات کالاهای اساسی و ترخیص کالاهای رسوبی نیاز به همدلی و گفتگوی ملی میان بخش خصوصی و دولتی داریم.
به گزارش روابط عمومی اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور ایران (آوندا) ، آن چه در پی می‌خوانید گفتگویی است اختصاصی با عباس حاجی‌زاده دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور که جایگاه ممتازی در تامین نهاده‌های وارداتی همانند ذرت دانه ای، جو و سویا دارد. کاری پر چالش و حساس که نقش تعیین کننده ای در تامین شیر، گوشت قرمز، گوشت مرغ و تخم مرغ دارد. در شرایط تحریم‌های ظالمانه و شرایط دشوار اقتصادی این اتحادیه با دارا بودن 74 عضو رسمی و403 شرکت وارد کننده دیگر که رسما عضو نیستند ولی با اتحادیه همکاری دارند. نقش اساسی و تعیین کننده ای در تولید و افزایش بهره وری دارد. گرچه همگان امیدوارند که سیاست‌های این دولت و دولت‌های آتی در عرصه کشاورزی به گونه ای طراحی شود که با بهره گیری از آخرین فنآوری‌های روز و سمت گیری به سوی کشاورزی اقتصادی با حفظ منابع پایه آب و خاک، میزان واردات نهاده کاسته شود ولی واقعیت اجتناب ناپذیر کنونی و البته عاجل واردات این اقلام تعیین کننده این اتحادیه حائز اهمیت است که در این مصاحبه به آن می‌پردازیم.
نکاتی که حاجی‌زاده دبیر اتحادیه در این گفتگوی اختصاصی مطرح می کند موانع و مشکلات واقعی و بازدارنده‌ای می‌باشند که در فرایند نهایی بر میزان تولید داخل اثرگذارند. در مورد تولیدات دام و طیور ملزوماتی هستند که یکی از آن‌ها تامین نهاده‌ها در داخل و خارج است که بدون آن‌ها تولید به شدت آسیب می‌بیند یا نمی‌تواند تحقق یابد.
برای اطلاع از مسایل و تنگناهای اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور گفتگوی کوتاهی با دبیر این اتحادیه انجام داده‌ایم که حائز نکات قابل توجهی است. حاجی‌زاده دبیر این اتحادیه به خبرنگار کشاورزی آینده جهان (کاج) در باره فعالیت‌های این اتحادیه می‌گوید:
اتحادیه وارد کنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران تشکلی است که توسط اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران تشکیل و در سال 89 تشکیل و تاسیس شد. طی دو سال اخیر با توجه به مشکلات ارزی و تحریم و پیامدهای آن که عوارض متعددی برای جامعه داشته فعالیت این اتحادیه بیشتر شده است. 403 شرکت وارد کننده از خدمات این اتحادیه استفاده می‌کننند و 74 شرکت عضو رسمی اتحادیه هستند. همچنین اتحادیه به عنوان یک واحد صنفی خدماتی در ادارات دولتی و غیر دولتی به کلیه اعضا می‌دهد . پیگیری کارها و مشکلات اعضا و اموری که در ارتباط با ادارات کشاورزی، صمت یا بانک مرکزی است به نمایندگی از آن‌ها پیگیری میکنیم. اعضای ما عمدتا واردکننده کالاهای اساسی مصرفی دام و طیور و آبزیان هستند که پایه تغذیه انسانی کشور ما را تشکیل می‌دهد. عمده کالاهایی که اعضای ما وارد می‌کنند عبارتند از ذرت، جو و کنجاله سویا که این‌ها به مصرف دام و طیور می‌رسند. این کالاها جزء کالاهای استراتژیک نه تنها در ایران بلکه در جهان مطرح هستند. چرا که پایه تامین پروتئین دنیا را این سه ماده اولیه به علاوه مواد دیگری البته با میزان مصرف کمتر تشکیل می‌دهند . این اقلام برای تولید شیر، گوشت قرمز، گوشت مرغ و تخم مرغ در واحدهای دام و طیور به مصرف می‌رسند.
محدود شدن منابع ارزی و مشکل واردات نهاده‌ها
حاجی‌زاده در ادامه خاطرنشان ساخت: در سال‌های اخیر با شدیدتر شدن تحریم‌ها و سخت شدن فروش نفت توسط دولت، منابع ارزی کشور هم محدودتر شده است؛ و با توجه به محدودیت منابع ارزی، دولت جهت مدیریت بهینه منابع محدود ارزی مجبور به سهمیه بندی آن برپایه اولویت کالایی شده است. البته تامین ارز مورد نیاز مسایل دفاعی یا راهبردی مملکت و ماشین الات و مواد غذایی در زمره اولویت‌های اصلی دولت هستند. وی گفت: اما دولت در سال 98 درگیر بحران شدیدتری شد که در اثر آن منابع ارزی هم محدود شد. بانک مرکزی از نظر یورو و لیر ترک که به عنوان ارز مرغوب تلقی می‌شد دچار کمبود شد و ناچار به طرف ارزهای نامرغوب مانند یوان یا وون کره رفت و به تدریج در پایان سال با ته کشیدن این ارزها به سراغ ارز روپیه هندوستان رفت. اما نقل و انتقال روپیه هند حدود 17 تا 18 درصد برای اعضای ما هزینه برمی‌دارد تا به دست فروشنده نهاده‌ها برسد، و این به تبع قیمت تمام شده کالا را افزایش می‌دهد. و البته این موضوع به این سادگی نیست. وی یادآور شد درحال حاضر از اوایل سال 98 مقدار معتنابهی ذرت و جو و کنجاله سویا را تجار به سختی با ارز و اعتبار خودشان وارد کردند که متاسفانه هنوز در انبارهای بنادر و گمرک‌ها رسوب کرده و بانک مرکزی باید برای این‌ها ارز تخصیص بدهد تا به امکان تخلیه و ترخیص آن‌ها فراهم و به دست مرغدار و دامدار برسد. وی افزود همگان می‌دانند تعلل در ترخیص این محموله‌ها موجب مشکلات شدیدی برای دامداران، مرغداران، و کارخانجات خوراک دام و طیور می‌شود. یکی از دلایل معدوم کردن جوجه‌های یک روزه کمبود، نبود و گرانی نهاده‌ها بود. حاجی‌زاده گفت: این محدودیت‌ها ناشی از تحریم با شیوع منحوس ویروس کرونا درهم آمیخت و یک معضل چند وجهی برای دولت و ملت ایجاد کرد. گرچه باید گفت بسیاری از مرغداران هستند که جوجه و دان را خریداری و مرغ را پرورش و آماده عرضه به بازار کردند که متاسفانه در واحدها متراکم شدند زیرا مشتری برای آن نیست. وی افزود به عنوان یک موضوع بی سابقه شاهد بودیم ایام قبل و پس از عید قیمت مرغ و تخم مرغ نه تنها افزایش نیافت بلکه کاهش یافت؛ بدیهی است زیرا وقتی جامعه تحت قرنطینه هست و فعالیت‌های اقتصادی تعطیل هست مصرف پایین می‌آید. این‌ها برنامه ریزی کرده بودند که تعداد زیادی جوجه تولید کنند. مرغ تولید کنند برای شب عید که دقیقا مصادف شد با اوج شیوع کرونا و بسته شدن بازار مصرف و به جایی رسید که قیمت‌ها سقوط کرد و مشتری برای مرغ و تخم مرغ نبود. به تبع آن مرغ مادری‌ها مجبور می‌شوند در اثر نبود مشتری جوجه‌ها را معدوم کند. مرغدار مجبور می‌شود مرغ را به ثمن بخس بفروشد. هرچند شرکت پشتیبانی اقدام به ذخیره سازی مرغ کرد ولی این معضل هنوز وجود دارد.
ترخیص محموله های به بندر رسیده در انتظار تامین ارز
دبیر اتحادیه وارد کنندگان در ادامه بحث خود به نکته سرنوشت ساز ترخیص محموله‌های وارداتی نهاده‌ها در بنادر و پرداخت دموراژ سنگین اشاره کرد و گفت: هم اکنون نزیک به یک و نیم میلیون تن ذرت، حدود سیصد هزارتن جو و 100 تا 120 هزار تن کنجاله در بنادر معطل تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی مانده اند ولی بانک مرکزی تصمیمی برای تخصیص ارز به این محموله‌های معطل مانده اعلام نکرده است. وی یادآور شد زیرا ارز متعلق به این کالاها از محل ارز ترجیهی مشهور به 4200 تومان تامین می‌شود، و لذا این ارز را باید بانک مرکزی تخصیص و تامین کنند تا این‌ها بتوانند کالاهایشان را ترخیص و به مصرف کننده عرضه کنند. بعضا تعداد زیادی از وارد کنندگان به امید این که به زودی کالایشان از گمرک ترخیص می‌شود، محصول را پیش فروش کرده اند. برخی از دامداران و مرغداران پول پرداخت کرده و نهاده‌ها را خریدند ولی نمی‌توانند نهاده خود را تحویل بگیرند. این‌ها دشواری‌های زیادی را با پیچیدگی‌هایی در جامعه ایجاد کرده که امیدواریم هرچه زودتر با درایت مسولان دولتی این مساله حل و فصل بشود.
خبرنگار کشاورزی آینده جهان (کاج) می پرسد: شما اشاره کردید در حال حاضر مقدار معتنابهی نهادهای دامی در گمرکات کشور رسوب کرده است. با توجه به این که نگهداری نهاده‌های دامی به محیط خاصی با درجه رطوبت و دمای مشخص نیاز دارد و همچنین زمان نگهداری آن محدودیت زمانی دارد. آیا امکان برنامه‌ریزی مشخصی وجود دارد که با این دشواری‌ها و پیامدهای ناگوار رو به رو نشویم؟
وی گفت: بله. امکان پذیر است. هم اکنون نیز در ابتدای سال یا پایان سال گذشته مسولان دولتی و جهادکشاورزی براساس نیازسنجی میزان مصرف را برآورد می‌کنند و آن را به وزارت صمت برای تامین علام می‌کنند. در حد نیاز کشور واردات تامین شده منتهای مشکلاتی که هست این است که فروشنده‌ها به سختی با ایران معامله می‌کنند. ارز مورد نیاز نیز خیلی دشوار تخصیص داده و منتقل می‌شود.متاسفانه به رغم از خودگذشتگی تجار وارد کننده مسولان دولتی حتی ایراد گرفتند که چرا وارد کنندگان و تجار با هزینه شخصی واردات انجام داده اند! وی گفت: یکی از مسولان دولتی گفته است نباید بدون ثبت سفارش واردات انجام می‌شد. اما این‌ها براساس نیازی است که اعلام شده. همین حالا معاونت وزیر صمت اعلام نیاز کرده که در سال جاری حدود 6 میلیون تن ذرت 1.5 میلیون تن کنجاله و 1.5 میلیون تن جو باید وارد شود.گرچه شرکت پشتیبانی امور دام باید جداگانه 1.5 میلیون تن جو وارد کند. هم چنین شرکت بازرگانی دولتی هم ملزم به واردات مقداری جو و کنجاله سویا شده است. وی افزود: ما معتقدیم اجازه بدهند که شرکت‌های دولتی برای تامین ذخایراستراتژیک شان از بخش خصوصی با قیمت مصوب خرید کنند. و این شرایطی فراهم می‌سازد که بخش خصوصی لامحاله برای این که بازار جهانی را از دست ندهد از اعتبار و توان خودش استفاده کند. ما به وزارت جهاد و صمت پیشنهاد دادیم که ما واردات را انجام دهیم و در مبادی ورودی به شرکت‌های پشتیبانی و بازرگانی دولتی به قیمت مصوب بفروشیم.
جریمه‌های (بیش‌بود) یکی از مشکلات و چالش‌های وارد کنندگان
خبرنگار ما می‌پرسد: این اقلام وارداتی الزاما باید با قیمت مصوب عرضه شوند؟
دبیر اتحادیه با تاکید گفت: دقیقا. قیمت خرید ارزی باید به تصویب دولت برسد .قبلا وزارت کشاورزی مجری آن بود و از نیمه سال 98 تا کنون نیز این بر عهده وزارت صمت قرارگرفته. سقف قیمت ذرت نیز از نظر ارزی تعیین می‌شود. وقتی که وارد کننده بالاتر از این سقف وارد کند گمرک (بیش‌بود) به آن می‌زند و به مراجع قضایی برای مجازات معرفی می‌شود. هرچند دراین موضوع (بیش‌بود‌ها) ما مشکلاتی داریم و تجار ما را درگیر و معطل کرده است، از طرف دیگر وقتی نهاده وارد کشور می‌شود اولا قیمت مصوب فروش دارد که توسط سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان تصویب می‌شود و وارد کنندگان موظف به رعایت نرخ فروش هستند. دوم این که در دو سال گذشته جهاد کشاورزی سامانه ای را ایجاد کرده که همه وارد کنندگان موظف هستند کالاهای شان را در آن سامانه به نام بازارگاه عرضه کنند. تمام محصولات کشاورزی و نیازهای دامی باید از طریق سامانه بازارگاه عرضه شود. از طرف دیگر مصرف کنندگان مانند دامداران و مرغداران باید خریدشان را از این سامانه تامین کنند. تاجر نمی‌تواند به بازار مستقیم عرضه کند. مصرف کننده هم نمی‌تواند مستقیم از واردکننده بخرد. شاید معاملاتی در بازار آزاد بشود ولی این با قیمت‌های آزاد انجام می‌شود و سازمان‌های نظارتی با آن برخورد می‌کنند و ارتباطی با ما وارد کنندگان ندارد.
کشاورزی آینده جهان (کاج): با توجه به مشکل تامین ارز در کشور که اشاره کردید، ما سامانه ارزی برای صادر کنندگان مثل پتروشیمی‌ها و فولاد و غیره داریم که این صادرکنندگان باید ارز صادراتی با نام ارز نیمایی را با یک قیمت مشخص در این سامانه عرضه کنند. آیا واردکنندگان نهاده‌های دامی به جای این که منتظر تامین ارز 4200 تومانی بمانند نمی‌توانند نیاز خودشان را از این سامانه تامین کنند؟ اگر پاسخ منفی است چه مشکلاتی ایجاد خواهد شد؟
پاسخ : چون نهاده به عنوان یک کالای یارانه ای مشمول قیمت گذاری است، عرضه آن هم مشمول قیمت گذاری هست. از این رو تاجر نمی‌تواند کالای وارد شده با ارز نیمایی یا آزاد را در سامانه دولتی ارائه کند. سامانه دیگری هم نیست. البته این هم موضوعی است که باید کارشناسان و صاحب نظران اقتصادی روی آن بحث کنند.
گفتمان ملی برای حل مشکل ارز نهاده‌های موجود در کشتی‌ها و بنادر
خبرنگار ما پرسید: گذشته از بحث تحریم‌ها با توجه به شیوع ویروس کرونا برخی از کشورها را برای صدور محصولات کشاورزی به احتیاط واداشته و یا در برخی نقاط دنیا تولید کشاورزی به دلیل قرنطینه کاهش یافته است، با توجه به این مسایل شما به عنوان یک انجمن صنفی تجاری چه راهکاری برای حل مشکل کمبود ارز پیشنهاد می‌کنید؟ چگونه می‌توانیم با قیمتی که مردم توان خرید داشته باشند کالای نهایی را عرضه کنیم،آیا شما در این زمینه پیشنهادی به دولت داده اید؟
حاجی‌زاده گفت: راه حلی که وجود دارد این است که همه در یک گفتمان عمومی و مشترک ، همه منظورم ترکیبی از دست اندرکاران دولتی و بخش خصوصی، وارد کننده و تولید کننده با هم تعامل و گفتگو داشته باشند که بتوانند راهکاری را پیدا کنند. هیچ کس به تنهایی نمی‌تواند راهکار برای بقیه ارائه دهد. مثلا من به عنوان اتحادیه وارد کنندگان چون فقط از دیدگاه خودم و صنف خود آن راهکار را ارائه میکنم، منافع صنف خودم را می‌بینم. یا دولت ازدیدگاه خودش، اگرچه دولت یک ترکیبی است که صدای سازهای ناکوک هم در ارکستر آن شنیده می‌شود، بانک مرکزی مسایل و محدودیت‌هایی دارد؛ وزارت صنایع همچنین ، جهاد ، گمرکات، سازمان بنادر و کشتیرانی همه این‌ها باید در یک گفتگوی جمعی با بخش خصوسی شرکت کنند. میزان ارز موجود را اعلام کنند و نیازهایشان را مشخص کنند و در این گفتگوی جمعی در یک هماهنگی ملی راهکاری را بیابند. اگر چه شرایط بسیار سخت و دشوار است اما راهکار پیدا می‌شود.
کشاورزی آینده جهان (کاج): از نظر عرضه این اقلام چه تعامل یا گفتگویی بین شما به عنوان تامین کننده نیاز خوراک دامداری‌ها و مرغداری‌ها و تولید کنندگان نیازهای مواد پروتئینی و غذایی جامعه وجود دارد؟
پاسخ: سال‌هاست در کشور ما تجارت جاری است. از قدیم الایام در کشور دامدار نیاز به علوفه داشته، ممکن است در زمان‌هایی دامدار ما خودکفا بوده، ولی از وقتی تامین نیاز پروتئین جامعه صنعتی شده و بخش عمده نیاز مردم کشور ما از خارج تامین شده این گفتگو بین وارد کننده و مصرف کننده برقرار بوده. ما یک عرف تجاری داریم ، تعدادی وارد کننده بودند که نهاده‌ها را از خارج وارد می‌کردند، تعدادی هم واسطه بودند که از وارد کننده یا تولید کننده این‌ها را خرید کرده و به مصرف کننده می‌فروشند. این‌ها در اشل‌ها و میزان‌های کم یا زیادی از قدیم وجود داشته. یک دامداری صنعتی در حد چند هزارتن مصرف دارد، دیگری چند صد تن و یکی هم چند ده تن. این پیوستگی و همبستگی از قدیم وجود داشته. ولی با این علت که شرایط ارزی پیچیده شده، مقدار زیادی رانت دراین ارز دولتی به علت فاصله قیمتی زیاد ارز آزاد با ارز 4200 تومانی وجود دارد این‌ها باعث شده که دولت برای تامین و دردسترس قرار دادن غذای مردم این ارز را تامین کند؛. از آن طرف چون این ارز ارزان را دارد به واردکننده می‌دهد ناچار به ابزارهای کنترلی برای اعمال نظارت نیاز دارد. در دوسال اخیر دولت در قبال این ارز 4200 تومانی سامانه بازارگاه را برای تامین نیازهای نظارتی حکومت اعمال کرده است. از نظر ما این سیستم به دلیل نقص‌هایی که دارد مشکلاتی را ایجاد می‌کند که برخی را به وازارت کشاورزی اعلام کردیم برای تکمیل یا رفع نقص. در دوسال گذشته خیلی‌ها را انجام داده اند و برطرف شدند ولی برخی از ضعف‌ها باقی مانده که برای رفع آن‌ها همکاری میکنیم. ما علاقمند هستیم که دولت با هر ابزار کنترلی که نیاز دارد هرچه بیشتر خیالش راحت باشد که وارد کننده به تعهدش عمل می‌کند. ما از این ابزارها حمایت میکنیم منتهی این ابزارها مزاحم انجام کار نشود به گونه‌ای که نهاده‌ها باشد، آن طرف هم مصرف کننده باشد، اما این‌ها نتواننند با هم تعامل کنند.
یکی از عوارض جابه جایی قانون اعمال انتزاع جریمه‌های (بیش‌بود) برای وارد کنندگان
خبرنگار ما پرسید: در سال گذشته رابطه شما با دولت و مصرف کننده وزارت جهاد کشاورزی بود، و همانجور که اشاره هم کردید از نیمه سال گذشته به این سو وزارت صمت جایگزین وزارت کشاورزی شده است؛ در تحلیل شما آیا این جا به جایی در نهایت به سود تولید در کشور است؟ یا مشکلات دیگری هم ایجاد کرده؟
حاجی‌زاده گفت: بر اساس قانون انتزاع تامین نیازهای غذایی و کشاورزی مردم این‌ها به جهاد منتقل شد همان جور که شرکت بازرگانی دولتی هم تحت پوشش وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفت. بعد از سال 98 این قانون انتزاع برگشت سر جای خودش و به وزارت صمت منتقل شد. این جا به جایی‌ها قطعا مشکلاتی را ایجاد می‌کند. کما اینکه در همان مساله (بیش‌بود) که گفته شد جهاد عددی را برای واردات ذرت در نظر داشت و سقف قیمت خرید را هم اعلام کرده بود. بعد از این که به وزارت صمت منتقل شد کسی نبود که این عدد را به گمرک منتقل کند ، گمرک جمهوری اسلامی نیز از مرداد 97 تا مرداد 98 ، در آن مقطع یک ساله که جهاد کشاورزی مسولیت داشته، و وارد کننده ما نهاده‌ها را وارد کرده به اکثر آن‌ها جریمه (بیش‌بود) را تحمیل کرده. جریمه (بیش‌بود) از پیامدهای همین جا به جایی است. نه این که آن خوب باشد و این بد، همه یک کارکردی دارند که وقتی در انتقال قرار می‌گیرد مشکلاتی را ایجاد می‌کند. زیرا کار واردات استمرار دارد حالا مسول واردات امروز جهاد است فردا صمت این نقل و انتقال مشکلاتی ایجاد می‌کند. وگرنه ما همان طور که با جهاد داشتیم کار می‌کردیم به همان راحتی هم با صمت داریم کار میکنیم.
کشاورزی آینده جهان (کاج): ضمن تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار داده اید اگر مورد دیگری به نظرتان می‌رسد بفرمایید.
حاجی‌زاده دبیر اتحادیه وارد کنندگان نهاده‌های دام و طیور گفت: من بازهم روی گفتگوی همگانی تاکید میکنم. نقش ژونالیست‌ها هم دراین میان خیلی مهم است. ما همه یک کشور هستیم. هر کس نمی‌تواند ساز خودش را بزند. اگر هرکس دنبال سهم خواهی برای خودش باشد مملکت تکه پاره می‌شود. باید همه با هم تعامل داشته باشیم. با گفتگو می‌توانیم به یک نتیجه خوب برسیم . امیدواریم یک روزی به این جا برسیم.